Bacteriën zijn de nieuwe helden

Ze zijn microscopisch klein, maar als je ze dan ziet, dan zien ze er maar eng uit: bacteriën. Maar het zijn niet alleen beestjes die je voedsel bederven. Wetenschappers vinden steeds meer toepassingen om ze nuttig in te zetten. Zo was er al het bacteriebeton. Aan dit beton zijn bacteriën toegevoegd die scheurtjes in het beton kunnen dichten. De bacteriën voeden zich met water dat naar binnen sijpelt en produceren vervolgens kalk om de scheurtjes  te dichten. Bacteriën worden nu ook ingezet om huisvuil op te eten. Zo kan de primaire drijfveer van een bacterie (eten!) nuttig worden ingezet.

Lees meer over bacteriebeton...

Lees meer over schoonmakende bacteriën...

Gluren bij de buren

Geloof het of niet, maar schijnbaar vormen Indiase lunchpakkettenbezorgers een inspiratie voor logistiek managers. Rijke Indiase mannen laten dagelijks 200.000 door vrouwlief versgemaakte lunches bezorgen door zo'n 5.000 'dabbawala's'. Zij hanteren een simpel maar effectief systeem voor de lunchbezorging door middel van kleurcodering. Slechts één op de zes miljoen maaltijden komt niet aan. De universiteit van Harvard bestudeert nu het systeem achter de dabbawala's.

Het Oogziekenhuis Rotterdam liet zich inspireren door onder andere de KLM. Zij namen hun systeem van no shows over; het overboeken van afspraken, ervan uitgaande dat er altijd wel een patiënt niet komt opdagen. En voor operaties keken ze naar de KLM-piloten, die altijd een checklist langslopen voordat ze de motoren starten. Of in dit geval dus het mes in je oog zetten. Best een prettige gedachte. Gluren bij de buren klinkt als een aanwinst voor bedrijven die willen innoveren.

Bron: FD, 6 maart 2010 en NRC Handelsblad, 17 april 2010.

Recyclebare drijvende woning

Na het drijvende paviljoen in Rotterdam gaat Amsterdam nu ook climateproof bouwen. Volgend jaar verrijst er nabij IJburg een drijvende woning die geheel zelfvoorzienend (autarkisch) moet zijn. Dit gebeurt door de woning met de stand van de zon mee te laten draaien. Maar liefst 60% van het gewicht van de woning moet bestaan uit cradle-to-cradle-materialen, die volledig te hergebruiken zijn zonder waardeverlies. Volgend jaar zou de woning al gereed moeten zijn. Ik ben benieuwd of ze zo'n ambitieus plan binnen die tijd weten te realiseren. Want waar haal je al die duurzame materialen vandaan?

Lees meer...

Heel Europa aan hetzelfde infuus

Als de Zweden om 22 uur naar bed gaan, dan willen ze in Spanje nog wel een lekkere paëlla op het vuur zetten. Stroom hebben de Zweden dan even niet zo hard nodig, de Spanjaarden wel. Ze hebben een ander energieritme, zou je kunnen zeggen. Als er nou één groot Europees duurzame energienetwerk zou zijn, dan zouden de Spanjaarden op dat moment de Zweedse waterkracht kunnen benutten, terwijl de Zweden overdag de Spaanse zonnestroom kunnen inzetten, als de Spanjaarden hun siësta houden. Prachtige gedachte. De European Climate Foundation heeft dit idee uitgewerkt en zegt dat het in 2050 gerealiseerd zou kunnen zijn. Kolencentrales en ander CO2-uistotend spul kan dan worden afgebroken. Ondanks dat er in Europa geen schurkenstaten zijn is het natuurlijk de vraag in hoeverre elk land zijn energie zo vrijelijk zou willen delen. Als dat lukt dan lijkt me dat de volgende stap één Europees leger zou moeten zijn. Verbroedering alom.

Lees meer...

Zij hebben Ted, wij hebben Pinc

In barre tijden is er blijkbaar behoefte aan positivisme en inspirende verhalen. Zo was er vorig jaar de TEDx, een speciale Nederlandse versie van een conferentie met wereldvernieuwende ideeën. "Ideas worth spreading" is het credo van TED, een Amerikaans non-profit initiatief.

In Nederland vindt op 18 mei een soortgelijk event plaats, maar dan volgens het gedachtegoed van de Nederlandse organsatie PINC. Geen non-profit organisatie, maar het klinkt even leuk: People, Ideas, Nature, Creativity. Een indrukwekkende waterval aan nieuwe ideeën, geweldige verhalen en indrukwekkende visuele presentaties en een selectie van de beste (inter)nationale sprekers, zo zeggen ze zelf. De enige spreker die ik ken is Fred Pearce, die een fantastisch boek schreef (Confessions of an eco-sinner) waarin hij de hele wereld over reist op zoek naar de oorsprong van zijn t-shirt, mobietje, koffie etc.

Overigens is er op 4 juni weer een TEDx in Nederland, dit keer in Rotterdam.

Lees meer over PINC...

Lees meer over TEDx Rotterdam...

Uithongeren of vetmesten?

Op 1 april kwamen de 'ambtelijke werkgroepen' met voorstellen om maar liefst 400 miljoen euro te besparen op innovatie en toegepast onderzoek. Bijvoorbeeld door een paar subsidies af te schaffen (zoals de IPC), door Syntens op te heffen of door TNO minder te sponsoren.

Logisch dat menig bedrijf het niet eens is met de bezuinigingsvoorstellen. Zoals een topman van DSM, die er juist voor pleit om de R&D-uitgaven te verdubbelen en van het Innovatieplatform meer beslissingsbevoegdheid te geven. Maar demissionair EZ-minister Van der Hoeven zei onlangs zelf dat bedrijven van het "subsidie-infuus" af moeten. In hoeverre moeten innovatieve bedrijven, ook in tijden van crisis, zelf de broek op kunnen houden?

Lees meer over de bezuinigingsvoorstellen voor innovatie...

Lees meer over het pleidooi van DSM-topman Sijbesma...

De natuur heeft het antwoord

Hoe een plantje kan helpen om zonnepanelen te maken, hoe een bloem ons kan inspireren om water- en vuilafstotend materiaal te maken en hoe een boom ons kan leren om een gelijke spanningsverdeling in een gebouw te krijgen. Het zijn zomaar drie voorbeelden van biomimicry, een verzamelnaam voor methoden om de natuur als inspiratiebron te laten dienen voor bijvoorbeeld nieuwe materialen, energiesystemen of gebouwen. Want door goed te kijken naar het proces van fotosynthese bij planten kunnen we effectievere zonnepanelen maken. En door de nanobuisjes op lotusbloemen te bestuderen kunnen we leren om materialen, bijvoorbeeld glas, te maken die water en vuil afstoten. Zou mooi zijn als de zeemlap en de Glassex binnenkort de prullebak in kunnen.

Lees meer...

Van plasticsoep een eiland maken

Tussen Hawaï en San Francisco is een enorme soep van plastic afval ontstaan, wel bekend als de North Pacific Guire. Badgasten en zeelui hebben met al hun gedumpte plastic troep een 'eiland' met de grootte van Frankrijk en Spanje laten ontstaan waar al dat plastic ronddrijft. In microscopisch kleine deeltjes inmiddels, zodat vissen de giftige stoffen veelvuldig binnenkrijgen. Het Rotterdamse WHIM Architecture heeft bedacht om op die plek een 'plastic eiland' te realiseren. Het plastic wordt ter plekke gerecycled om er gebouwen, bootjes en zwembaden van te maken. Een elegante oplossing om de plasticsoep aan te pakken?

Lees meer...

Vrolijke varkens in de Pagode

Hoe zal de toekomst voor de landbouw en veeteelt eruit zien? Doorgaan op dezelfde weg lijkt onmogelijk, gezien de wereldwijd stijgende welvaart en groeiende populaties. In de VS denken ze bijvoorbeeld aan 'vertical farming': flats, middenin de stad, waar het gehele landbouwareaal en al het vee zich bevindt. Via ingenieuze uitwisselingssystemen is het een gesloten systeem dat ook weinig energie nodig heeft. Bijvoorbeeld omdat het methaan uit koeienpoep omgezet kan worden in energie. Gewassen kunnen het hele jaar door verbouwd worden en van ongedierte is geen sprake.

Een stuk minder ver gaan de ontwerpen van de Wageningen Universiteit voor de varkenshouderij van de toekomst. In opdracht van het ministerie van LNV hebben ze drie ontwerpen gemaakt: de Pagode, de Pijler en de Parel.

Gevraagd: naïeve medewerker (m/v)

"Kan niet". "Ja maar...". Bekende kreten van pessimisten, critici en doemdenkers. Mensen die problemen zien, in plaats van uitdagingen. Ik vermoed dat organisaties die willen innoveren meer gebaat zijn bij optimisten. Een kreet in NRC Weekblad van dit weekend bevestigde dat weer eens: "Iedereen zei dat het niet kon, tot er iemand kwam die dat nog niet wist".

Ik las deze quote in de column van Joris Luyendijk, die zich heeft ontfermd over de elektrische auto. Hij was op bezoek bij Duracar, de producent van elektrische bestelbusjes. Aan de muur van het bedrijf hing deze uitspraak. Na een bijna-faillisement is Duracar op het nippertje van de ondergang gered. Daar word je vanzelf wel rasoptimist van.

Innovatie is niet altijd gewenst

Voor mij staat innovatie vooral voor mooie dingen. Vooruitgang, vernieuwing en verbetering. De wereld beter en mooier maken, dat soort ideologie. Maar niet iedereen denkt er zo positief over en ook niet alle innovaties zijn wenselijk. Dat werd vooral duidelijk na de uitzending van wetenschapsprogramma Labyrint over RFID-chips. Straks wordt al ons gedrag vastgelegd: wat we eten, waar we ons bevinden en waarheen we op reis gaan. Sommige mensen zeggen dan: 'je hebt toch niks te verbergen?'. Maar ik denk dat het goed is om kritisch en wantrouwend te zijn. Want het kan mis gaan, en eerder dan je denkt. In New York experimenteert de politie bijvoorbeeld met nieuwe opsporingsmethoden. Daarmee denken ze misdaden te kunnen voorspellen. Mensen die weleens een misdaad hebben begaan worden 'gelabeld'. Als veel van deze mensen zich bij elkaar in de buurt bevinden, dan is dat, volgens NYPD, vragen om probemen. Naar die buurt sturen ze vervolgens extra politieagenten om potentiële misdaden te voorkomen. Leuk als je zo'n label opgeprikt krijgt. Daar kom je dus nooit meer van af.

De onrust over RFID-chips blijkt al aardig te leven onder de mensen. Zo fiets ik dagelijks langs deze graffiti die zich naast een bejaardentehuis bevindt. Maar het zijn vast niet de oudjes die zich druk maken om hun privacy. Wel de jonge mensen die zien dat de toekomst vol verrassingen zal zitten.

Lees meer over Labyrint...

Lees meer over de New Yorkse politie...

Alternatief voor CO2-opslag

Zembla heeft de discussie over CO2-opslag onder Barendrecht weer opgerakeld afgelopen zondag, door te berichten over een kritisch rapport dat nooit openbaar gemaakt is. Blijkbaar zijn de potentiële gevaren toch groter dan gedacht. Maar misschien is er wel een totaal andere oplossing mogelijk. Daarvoor moeten we ons laten inspireren door de natuur. Er leven namelijk organismen in zee die CO2 kunnen omzetten in kalk. Kunnen wij dat proces niet nabootsen? Het Amerikaanse bedrijf Calera is er al mee bezig. Zelf zeggen ze: Misschien hebben we wel de beste Carbon Capture & Storage-techniek die er is. Maar het is een 'long shot'.

Lees meer...

Het goud ligt op straat

Reuzebenieuwd ben ik naar de nieuwste aflevering van Labyrint, het nieuwe VPRO-wetenschapsprogramma. Het behandelt een groot probleem waar eigenlijk relatief weinig aandacht voor is: grondstoffentekort. Want een energietekort is er eigenlijk niet. De energie ligt voor het oprapen: zon, wind, water kunnen ons van meer dan genoeg power voorzien. Maarja, veel duurzame energiebronnen vragen om schaarse grondstoffen. Zo bevatten windmolens bijvoorbeeld het schaarse neodymium. Een oplossing schijnt te zijn om metalen deeltjes uit afval terug te winnen. Maar... ik dacht dat we niet meer deden aan afval? Afval is zó 2009...

Lees meer...